کاوش های سوریه، فلسطین، نوبى‏

به نام خدا

سوريّه‏

حفريات سوريّه ميبايست خيلى طرف توجه باشد، زيرا محلهائى كه در تورية ذكر ميشود غالبا در فلسطين يا در اين صفحه است.

باوجوداين حفريّات و كاوشها در اينجا پيشرفتهاى سائر جاهاى تاريخى را نداشته.

در ميان هيئت‏هائى كه براى تحقيقات و كاوشها بسوريه فرستاده شده، نامى‏ترين آنها هيئتى است كه در ۱۸۶۰ در زمان امپراطور فرانسويها ناپلئون سوّم در تحت رياست (رنان) بسوريه رفت. اگر چه كشفيات اين هيئت مهم است، ولى نسبت به پولى كه خرج شده در آسور و مصر به نتائج بيشترى رسيده‏اند. گذشته از اين نكته، آثارى كه بدست آمده بيشتر مربوط بازمنه بعد است. نتيجه زحمات اين هيئت در كتابى موسوم به «هيئت فينيقيه» «۳» بطبع رسيده. در قبرس و جزيره (كرت) حفريات نتايج بهترى داد. در قرطاجنه كاردينال فرانسوى (لاوى ژرى) بدستيارى راهبين‏

______________________________
(۱)-

The sculptures and inscriptions of Darius the Great …. A new eollation of the Persian, Susian and Babylonian texte with English translations.

(۲)-Pompelli .

(۳)-Mission en Phenieie .

فرانسوى موسوم به پدرهاى سفيد از ۱۸۷۶ م. به حفرّيات و تحقيقات شروع كرد و نتائج آن بطبع رسيد «۱».

فلسطين‏

در فلسطين حفريات با جد و جهد انگليسيها و كمپانيها پيش ميرود، ولى اشكالات كار خيلى زياد و جهت آن از اين حيث است كه اين صفحه هميشه مسكون بوده، مردمان مختلف از نژادهاى گوناگون از كنعانيان گرفته تا اقوام معاصر ما در اينجا بنوبت سكنى گزيده‏اند و بسا كه روى تپه‏اى چندين شهر يكى بعد از ديگرى بنا شده. بنابراين در يك‏جا آثار تمدن‏هاى مختلف از زير خاك بيرون ميآيد: هرشهر كه خراب ميشده بر ارتفاع تپه ميافزوده و شهر جديد را بر شهر خراب شده ميساختند. گويند كه عدّه چنين طبقات گاهى از ده و بيست تجاوز ميكند. ارتفاع طبقه يا ضخامت آن بسته بطول زمانى است كه شهرى آباد بوده. گاهى يك طبقه در طبقه ديگر داخل شده، يعنى مواد طبقه پائين‏تر را در طبقه بالاتر بكار برده‏اند. شايد بارانها هم در اينكار دخالت داشته. بهرحال عالم آثار عتيقه بايد بسيار رنج برد، تا آثار و علائم هردوره يا عهدى را از دوره و عهد ديگر تميز داده آنرا بجا و طبقه خود نسبت دهد. باوجوداين كاوشها از ۱۸۹۲ جدا تعقيب ميشود.

نوبى‏

از زمانيكه قشون انگليسى و مصرى نوبى، يا سودان كنونى را، تسخير كرد، كاوشها در اينجا بمرور شروع شد (۱۹۰۰ م.).

از چند سال قبل باين طرف (۱۹۰۷) دارالعلوم پن سيلوانى امريكائى شروع به حفريّات كرده آثار زياد از دولت (مرات) از قرن اوّل قبل از ميلاد بدست آورد. در خواندن خطوط اين مملكت (گريف فيز) زحمات بسيار متحمل شده بمقصود نزديك گرديد.

اين است نتيجه يك نظر اجمالى بتحقيقات و حفرّياتى كه در جاهاى مختلف مشرق قديم بعمل آمده. گفته ميشود يك نظر اجمالى، زيرا مدخل تاريخ‏

______________________________
(۱)-Les tombeaux puniques en Carthage

ايران قديم گنجايش بيش از اين را ندارد، ولى معلوم است كه از تحقيقات و حفريات آن‏چه راجع بايران قديم باشد در جاى خود مشروح‏تر ذكر خواهد شد.

در خاتمه زايد نيست گفته شود كه حفرّيات و تحقيقات را اكنون هم جدّا تعقيب مى‏كنند و هيئتهاى علمى اروپائى و امريكائى در جاهاى مختلف مشرق قديم مشغول كارند. بنابراين بايد اميدوار بود كه تاريخ مشرق قديم در آتيه نزديك روشنتر از آنچه هست خواهد بود.

مجله تاریخ