15
بنى سام و بنى حام‏

بنى سام و بنى حام‏

  • کد خبر : 872
  • ۱۵ فروردین ۱۴۰۰ - ۱:۲۸
بنى سام و بنى حام‏

نوح (ع) سه پسر داشت: سام، حام و يافث. تمام مللى، كه ريشه لغات زبانشان ريشه لغات عبرى است، از شاخه بنى سام سفيدپوستها مي باشند، اينها عبارت‏اند از بابلی ها، آسوريها، فينيقى‏ها، كنعانيان، آرامى‏ها، كلدانيان، يهود بمعنى اعم (يعنى با بنى اسرائيل و غيره) و اعراب با آن قسمتى كه به حبشه رفته اند.

به نام خدا

راجع باين مسئله بدوا بايد گفت كه تورية يگانه سند تاريخى است كه همسايگان ملت يهود را از نظر نژادشناسى تقسيم كرده. اگرچه معلوم نيست كه مبناى تقسيم چه بوده، بهرحال در تورية تمام مللى كه معروف بنى اسرائيل بودند چنين تقسيم شده‏اند «۱». نوح ع سه پسر داشت: سام، حام و يافث. بابلى‏ها را تورية از اعقاب حام دانسته، كنعانيان را، كه از حيث زبان به يهود خيلى نزديك بوده‏اند، فينيقيها و آسوريها را نيز از اين نژاد محسوب داشته، ولى عيلاميها را، كه زبانشان ابدا شباهتى بزبان يهود نداشته، جزو فهرست پسران سام قلمداد كرده. از اينجا معلوم است كه در تشخيص نژادها نظر تورية بقرابت زبانها نسبت بيكديگر نبوده، بل نظر سياسى را در اين امر دخالت داده، ولى اكنون علم نژادشناسى از مسئله سياست و غيره صرف‏نظر كرده بمبنائى ديگر براى تفكيك نژادها از يكديگر و تقسيم آنها قائل شده.

بايد ديد كه اين مبنا چيست، در اين مسئله شكى نيست كه زبان اهميت زياد دارد ولى، چنانكه تجربه و تحقيق نشان ميدهد، اين مبنا را هم در اين مورد نميتوان كاملا صحيح و بى‏عيب دانست، مثلا قبطى‏ها بزبان عربى تكلم ميكنند، و حال آنكه بنى سام نيستند، و نيز در ممالك مختلفه مردمانى هستند كه بزبان بومى حرف ميزنند، ولى اصلا از نژادهاى ديگراند. اندازه ‏هائى كه از جمجمه ‏ها ميگيرند و زاويه ‏هائى كه خطوط آن تشكيل ميدهد نيز براى كليه موارد مناط نيست. عادات و اخلاق مردمى را هم نميتوان مبناى بى‏ غلط قرار داد، چه بسا ديده ميشود كه طوائف و قبائل يك ملت اخلاق و عادات گوناگون دارند. اين مطلب هم مسلم است كه وضع جغرافيائى و نيز گذشته ‏ها، يعنى وحدت تاريخ، مردمانى را كه از نژادهاى مختلف‏اند، داراى يك نوع عادات و اخلاق ميسازد. بنابر آنچه گفته شد پايه محكم و مقياس صحيحى، كه براى هرمورد معتبر باشد، عجالة در نژادشناسى‏

______________________________
(۱)- سفر پيدائش باب دهم.

وجود ندارد ولى، اگر تمام مبانى فرضى را درنظر گيريم، مى‏بينيم باز مبنائى كه بر زبان باشد نسبتا صحيح‏تر و مخصوصا براى عهد قديم اين پايه بى‏ عيب ‏ترين پايه‏ ها است. بنابر كشفيات جديد علماء زبان‏شناسى تأويل و تفسيرهائى در گفته‏هاى تورية راجع بنژادها كرده و پس از اصلاحاتى اين عقيده را پذيرفته‏اند:

تمام مللى، كه ريشه لغات زبانشان ريشه لغات عبرى است، از شاخه بنى سام سفيدپوستها ميباشند، اينها عبارت‏اند از بابلى‏ها، آسوريها، فينيقى‏ها، كنعانيان، آرامى‏ها، كلدانيان، يهود بمعنى اعم (يعنى با بنى اسرائيل و غيره) و اعراب با آن قسمتى كه بحبشه رفته. راجع به بنى حام هنوز موافقت كامل بين علماء زبان‏شناسى نيست ولى عجالة اين مردمان را اكثرا از بنى حام ميدانند: مصريهاى قديم و مردمانى كه در افريقا سكنى دارند و بسفيدپوستها نزديك‏تراند، مانند بربرها، قبيل‏ها، اهالى ليبيا و غيره. قرابت زبانهاى اين مردمان بيكديگر در اينجا هم محسوس است ولى نه به آن اندازه كه در زبانهاى ملل سامى‏نژاد مشاهده ميشود. شايد جهت از اينجا باشد كه ملل بنى حام، باستثناى قبطى‏ها، زبان ادبى نداشته‏اند و بايد قرابت زبانهاى اين شعبه را از روى لغاتى كه اكنون استعمال ميكنند معين كرد. اين مردمان، كه قسمت بزرگ قارّه افريقا را اشغال كرده‏اند، در درجه پست تمدن‏اند. زبان‏هاى حامى، از حيث نحو و صرف و قاموس، در چند نقطه پيوستگى بزبانهاى سامى دارد و از اينجا حدس ميزنند كه بنى سام و بنى حام داراى يك وطن اصلى بوده‏اند.

چنين عقيده‏اى هم بعض علماء نسبت بتمام زبانها دارند و تصوّر ميكنند كه تمام زبانها از يك زبان اصلى آمده، ولى عجالة اين عقيده در باب زبان‏هاى سامى و حامى بيشتر قوّت دارد. اما اينكه وطن اصلى دو گروه مزبور كجا بوده، محققا معلوم نيست، ولى، از آنجا كه تاريخ ياد ندارد، جز بنى سام، در عربستان ملت ديگرى هم سكنى داشته و در جائى غير از عربستان (ساميت) «۱» باين اندازه پاك مانده باشد، تصوّر ميكنند كه مسقط الرأس بنى سام و بنى سام و بنى حام عربستان است.

______________________________
(۱)-Semitisme .

از تاريخ معلوم است كه، سكنه عربستان وقتى كه زياد ميشدند، اهالى اين شبه جزيره به ممالك حاصلخيز توجّه مى‏كردند و از اين راه عنصر سامى در ممالك هم جوار عربستان از طرف شمال و مغرب داخل مى‏گشت. (وين‏كلر) «۱» عقيده دارد كه مهاجرت مردم عربستان باطراف چهار دفعه در تاريخ وقوع يافته:

اوّل- نهضت بابل و آسورى كه در ابتداى عهود تاريخى، يعنى تقريبا در سه هزار و پانصد سال قبل از ميلاد، روى داد. دوّم- نهضت كنعانيان به سوريّه و سائر ممالك كه تقريبا در دوهزار و پانصد سال قبل از ميلاد حادث شد، فينيقيها از اين مردم بودند. سوّم- مهاجرت آراميها و كلدانيان كه هزار سال بعد اتفاق افتاد. چهارم- نهضت بزرگ عرب بطرف كلده، سوريّه و غيره كه در تحت لواى اسلام خاتمه يافته قيافه مشرق قديم را بكلى تغيير داد. بنابراين مهاجرت‏ها، عالم سامى بدو قسمت تقسيم شد: ۱- شمالى كه عبارت است از بابليها، آسوريها، كنعانيان يا فينيقيها، يهوديها بمعنى اعم، يعنى با بنى اسرائيل و غيره، آرامى‏ها و كلدانيها. ۲- جنوبى كه شامل اعراب است با اقوام جنوب عربستان مانند اهالى سبأ و مينا و حبشه.

در اينجا مسئله‏اى طرح ميشود: آيا بنى سام اوّل مردمى بودند كه بابل و سوريه را گرفتند يا اوّل مردمى بودند كه در آسياى غربى تمدّنى ايجاد كردند؟ اين مسئله يكى از مسائلى است كه علماء را بخود مشغول و آنها را بدو دسته تقسيم كرده. (هينكس)، (اپّر) و (راولين‏سن) باين عقيده بودند كه خطوط ميخى از خطوط مصرى اقتباس شده و اين خط را در ابتداء براى زبانهاى سامى ترتيب نداده بودند، زيرا صداها و نحو و صرفى كه باعث ايجاد اين خط شده با قواعد زبانهاى سامى بهيچوجه ارتباطى ندارد. در اين باب بين علماء مباحثه بود تا اينكه سندى بدست آمد كه در آن در مقابل ايدئوگرام (مفهوم‏نويسى) ميخى قرائت‏هاى هجائى غير سامى و سامى در دو ستون متوازى نوشته شده، نيز كتيبه‏ها و الواح زيادى يافتند كه به متن غير سامى ترجمه سامى را افزوده‏اند و چيزيكه مخصوصا جالب توجه ميباشد اين است:

______________________________
(۱)-Winekler .

تا روزهاى آخر تمدّن بابلى زبان غير سامى بطور مصنوعى حفظ شده بود و آنرا براى اظهار مطالب مذهبى بكار ميبردند (چنانكه در قرون وسطى زبان لاتين را كه بكلى مرده بود براى نوشتن كتيبه‏ها، كتب مذهبى و علمى استعمال ميكردند) بنابراين عقيده دارند كه خطوط ميخى و بعض عناصر ديگر تمدّن بابلى از منشأ سامى نبوده. اما اينكه از چه منشاء بوده، هنوز نميتوان در اين باب از روى يقين چيزى گفت، ولى بايد اين نكته را درنظر داشت كه پادشاهان بابل و آسور خود را پادشاه سومر و اكد ميخواندند، نيز معلوم گشته كه اين لقب را پادشاهان (اور)، يعنى سومر، استعمال ميكردند و بعد از آنها حمورابى، كه تمام قسمتهاى مملكت را در تحت سلطنت خود جمع كرد، در دفعه اولى اين لقب را ذكر كرده. اكد قسمت شمالى مملكت بابل و سومر قسمت جنوبى آن بوده. از آثار بابلى ديده ميشود كه خود ساميها زبان سومرى را زبانى ديگر، زبان قديم مذهبى، ميدانستند و نيز در فرمانى، كه يكى از پادشاهان سلسله اوّل سامى صادر كرده، ديده ميشود كه زبان اكّدى را ترجمه سامى متن سومرى دانسته‏اند. اما اين را هم از روى يقين نميتوان گفت كه خط ميخى را سومريها اختراع كرده‏اند و نيز محققا معلوم نيست كه سومريها از چه نژاد بوده‏اند. از تحقيق در زبان سومرى چنين بنظر ميايد كه اين يك زبان ملتصق است و بنابراين بعض علماء زبان‏شناس ميخواستند اين زبان را از زبانهاى اورال و آلتائى بدانند، ولى اين عقيده پذيرفته نشد. در حفرّياتى، كه در نزديكى عشق‏آباد بتوسط (پوم‏پلى) امريكائى بعمل آمد، در گوركان‏آنو، بعضى اشياء يافتند كه شباهت به اشياء سومرى و عيلامى داشت، بنابراين حدس ميزنند كه شايد سومريها و عيلاميها در كوهستانهاى شمال ايران بوده‏اند و بعد بواسطه مهاجرت مردمانى بايران يا از جهت ديگر، از اين‏جاها بطرف مغرب و كنار فرات مهاجرت كرده‏اند. يكى از علل حدس مزبور اين است كه مركز سومريها شهر نيپ‏پور بود و اين شهر در جائى واقع شده، كه از فلات ايران داخل جلگه‏هاى حاصلخيز مملكت بابل ميشوند، ولى مركز ساميها را شهر سيپ‏پار و اگده مى‏دانند. كدام‏يك از دو مردم سومرى و سامى‏ زودتر باينجاها آمده‏اند، محققا معلوم نيست، ولى بيشتر اين عقيده قوّت دارد كه، قبل از آمدن ساميها بدينجا، سومريها گذشته‏هاى مفصلى داشته‏اند. از آثاريكه بدست آمده معلوم است كه سكنه اين صفحات دو نوع قيافه داشته‏اند، از يكى هويدا است كه سامى است، ديگرى كم‏مو است، دماغ نازك كشيده دارد و از اين علائم و علائم ديگر ديده ميشود كه سامى نيست. راجع باين مسئله بايد درنظر داشت كه مباحثات زياد در اروپا بعمل آمد و پس از تحقيقات (ادوارمى‏ير) «۱» عالم معروف تاريخ مشرق قديم و امثال او عقيده‏اى كه ذكر شد قوّت يافت، اگرچه (هاله‏وى) «۲» آسور شناس معروف سخت بر ضد عقيده مزبور قيام كرد و اصرار داشت ثابت كند كه دوتيرگى در ميان سكنه بابل نبوده، يعنى همه سامى بوده‏اند و خطوط ميخى اختراع سامى‏ها است. از اين عقيده حالا هم مدافعه ميشود، ولى طرفداران آن در اقليت‏اند، و اكثريت با (ادوارمى‏ير) و علماء دسته‏ايست كه معتقدند در بابل دو نوع سكنه سومرى و سامى بوده. در خاتمه زائد نيست علاوه كنيم كه بعضى عقيده دارند سومر همان صفحه‏ايست كه تورية آنرا شنعار ناميده.

مجله تاریخ

پیچ اینستاگرام مجله تاریخ

منبع: تاریخ ایران (حسن پیرنیا)

لینک کوتاه : https://tarikh.site/?p=872
  • نویسنده : مجله تاریخ
  • ارسال توسط :
  • منبع : کتاب تاریخ ایران (حسن پیرنیا)
  • 1306 بازدید
  • بدون دیدگاه

نوشته های مشابه

ثبت دیدگاه

مجموع دیدگاهها : 0در انتظار بررسی : 0انتشار یافته : 0