به نام خدا
در ميان اسناد منبع جديد در درجه اوّل اهميت اسنادى است كه فلّاحين مصر در محلى موسوم به (تلّ العامرنه) يافتهاند.
اين نوشته ها از دفترخانه دولتى مصر قديم است، كه از (تب) «۲» پايتخت مصر باينجا نقل شده. توضيح آنكه يكى از فراعنه موسوم به (آمنختب) چون پايتخت را موّقتا بدينجا آورد، دفترخانه دولتى را هم باينجا نقل كرد. اين اسناد براى روشن كردن دورهاى از ادوار تاريخ مصر بسيار مهمّ است. اسناد ديگرى هم بدست آمده كه مجموعه آن پيش از ۳۴۸ طغرى است، بزبان بابلى و زبانهاى ديگر نوشته شده و خطّ آنها ميخى است. اسناد مزبوره راجع به روابط مصر با دول خارجه آنزمان است، مثلا نامههاى سلاطين بابل، ميتانّيان، هيتها و قبرس بفراعنه مصر و نيز راپورت هاى شاهزادهگان سورّيه، فينيقيه، فلسطين كه در آنزمان دست نشانده فراعنه بودند. زيادى است گفته شود كه اين اسناد تا چه اندازه جالب توّجه شده، ولى متأسّفانه زمان اين اسناد محدود است و از اوائل قرن چهاردهم قبل از ميلاد تجاوز نميكند. درصدد بودند كه ساير قسمتهاى دفتر دولتى مصر قديم را هم بدست آرند. اسنادى ديگر شبيه اسناد مذكور در فلسطين بدست آمده كه از امراء
______________________________
(۱)-Glaser .
(۲)-Thebe
محلى است و نيز در كاپادوكيه، يا صحيحتر گفته باشيم، در بوغاز (گيى) پايتخت هيتها، وينكلر «۱» دفتر راكد پادشاهان هيت را كشف كرد. عده اسناد اين دفتر قديم از شماره اسناد (تلّ العامرنه) خيلى بيشتر است و در اينجا هم اسناد حاكى از مكاتبهاى است كه با پادشاهان معاصر و امراء دست نشانده كردهاند. از جمله نسخهاى است از عهدى كه پادشاه هيتها (خاتتوشىلم) با رامزس دوّم فرعون مصر بسته.
نسخه ديگر اين عهدنامه را در مصر بخط مصرى قديم قبلا يافته بودند. اين سند حاكى از اتّحادى است كه دولتين پس از جنگهاى متمادى در سر سوريّه كردهاند، يعنى، چون مصر ديده كه از عهده حريف پرزور خود برنميآيد، از در دوستى درآمده و عهد اتحادى با او بسته. مقدّمه عهدنامه نشان ميدهد كه زبان ديپلوماسى هزاران سال پيش هم تقريبا مانند زبان ديپلوماسى كنونى بوده: طرفين نهايت حسن نيت را نسبت بيكديگر دارند و براى ابراز صميميت و تشييد مبانى آن اينعهد را ميبندند.
در اين معاهده به عهدنامههاى پيش كه دولتين در زمان پادشاهان سابق بسته اند اشاره شده. از نسخه مصرى اين سند معلوم است كه چند دفعه متن آنرا نوشته، ترجمه و اصلاح كردهاند و بهر دو نسخه متن بابلى علاوه شده. اين نكته ميرساند كه زبان بابلى در آنزمان يكنوع زبان بين المللى بشمار ميرفته.
مجله تاریخ
پیچ اینستاگرام مجله تاریخ
منبع: تاریخ ایران (حسن پیرنیا)
